زمين شناسي و پترولوژي سنگ هاي آذرين شمال غرب صحنه(استان كرمانشاه)

ناحيه مورد مطالعه در فاصله 8 كيلومتري شمال غرب شهرستان صحنه (استان كرمانشاه) در محدوده اي با مختصات جغرافيائي 30 و 47 تا 40 و 47 طول شرقي و 30 و 34 تا 40 و 34 عرض شمالي واقع شده است. در ناحيه مورد نظر دو توده مجزا از سنگهاي آذرين نفوذي رخنمون دارند كه از لحاظ تقسيمات ساختاري پوسته ايران زمين جرئي از زون ساختاري سنندج - سيرجان محسوب مي گردند. توده اول مشتمل بر طيفي از سنگ هاي بازيك تا حد واسط بصورت گابرودلريت و ديوريت بوده كه با روند شمال غربي - جنوب شرقي، به موازات خط گسل صحنه در حاشيه شمال شرق روستاهاي عزيز آباد، پير سراب و دو آب كشيده شده است. توده دوم متشكل از يكسري سنگ هاي فلسيك آلكالن شامل آلكالي سينيت، آلكالي كوارتز سينيت و آلكالي گرانيت بوده كه در ناحيه بين روستاهاي بكتره پايين، ده آسياب دينور و كرج واقع گرديده است. نتايج حاصل از آناليزهاي شيميايي انجام شده بر روي نمونه هاي سنگي دو توده مذكور وابستگي توده هاي گابرو- ديوريت و آلكالي سينيت- آلكالي كوارتز سينيت را به ترتيب به ماگماهاي ساب آلكالن و آلكالن نشان مي دهد، بطوريكه سنگ هاي بازيك تا حدواسط داراي روند تفريقي كالكوآلكالن بوده، در حاليكه طيف سنگ هاي فلسيك روند آلكالن نشان ميدهند. تعدادي دايك ميكروديوريتي و بلوك هاي دلريتي سنگ هاي گابرويي را قطع كرده اند كه داراي روند تولئيتي اند. بطور كلي سنگ هاي فلسيك پر آلومين بوده، اما انواع پر آلكالن نيز در ميان آن ها ديده مي شود. آلكالي سينيت و آلكالي گرانيت ها داراي شاخص هاي ژئوشيميايي گرانيتوئيدهاي نوع S (Loisell, 1979) (Pitcher, 1982) A مربوط به مراحل غيركوهزايي (ريفت هاي قاره اي و دوره هاي خشكي زايي) و نيز مراحل كاملاً انتهايي فازهاي كوهزايي هستند. نكته قابل توجه در اين ميان فرايند متاسوماتيسم آلكالني است كه در نتيجه نفوذ ماگماي سينيتي در منطقه و تأثير آن بر روي سنگهاي گابروي است كه پيش از نفوذ ماگماي اخير بصورت كاملاً متبلور وجود داشته اند. در نتيجه اين تأثير، سنگهاي حدواسطي ايجاد شده اند كه تركيب اصلي كاني شناسي آنها از سنگ هاي گابرويي به ارث رسيده، اما نشانه هايي از پديده متاسوماتيسم آلكالن نظير خوردگي شيميايي سطوح كريستالي پلاژيوكلاز ها توسط فلدسپات آلكالن، رشد آمفيبول هاي سديك بر روي پيروكسن و ايجاد زونينگ شيميايي و ... در آنها مشاهده مي شود. پي آمد نفوذ توده سينيتي در منطقه، تشكيل تشكيل اسكارن در نتيجه دگرگوني مجاورتي سنگ هاي آهكي است كه توسعه پاراژنز كاني هاي گروسولار، ديوپسيد، ايدوكراز، پرهنيت، كلسيت در پي داشته است. با توجه به پاراژنز فوق اسكارن مذكور از دسته اسكارن هاي كلسيم دار بدون آب است (Zharikov Einaudi 1981;1970).آثار و شواهد مربوط به نفوذ توده گابرويي (دگرگوني مجاورتي احتمالي) بواسطه عملكرد گسل رورانده صحنه مشاهده نمي شود و كنتاكت بين اين توده و سنگ هاي آهكي بصورت گسله است. شاخص هاي ژئوشيميايي عناصر كمياب سنگ هاي بازيك، ضمن تأييد روند كالكوآلكالن ماگماي مربوطه، احتمال تشكيل اين سري را در منطقه شبيه به حاشيه قاره اي با طبيعت كمان ماگماي قاره اي(Continental Arc Magmatic)قوت مي بخشد. با توجه به شواهد صحرايي و ارتباط اين توده ها با سازندهاي مجاور منطقه و نيز با توجه به سن سنجي هايي كه بر روي توده هاي نفوذي مشابه در مناطق همجوار نظير نظير آلموقلاق و الوند، سن نسبي توده گابرو- ديوريتي احتمالاً مربوط به كرتاسه زيرين- ژوراسيك فوقاني و سن نسبي توده سينيتي به اواخر پليوسن مي باشد