زمين شناسي و پترولوژي سنگ هاي آتشفشاني شمال شهركرد

كمربند سنگ هاي سبز شمال شهر كرد، كه در فاصله 20 كيلومتري شمال اين شهر قرار گرفته، در محدوده مورد مطالعه كه از شرق شهر بن تا شرق سامان را با روندي شمال غرب، جنوب شرق اشغال مي كند، واجد مساحتي فراتر از 60 كيلومتر مربع ميباشد. عرض متوسط مجموعه سنگ هاي آتشفشاني مزبور حدود 3 و طول آن 20 كيلومتر است. مجموعه سنگ هاي موجود در اين كمپلكس آذرين شامل: سنگ هاي ولكانيك، نيمه عميق (ساب ولكانيك) و نفوذي بوده كه در اين ميان سنگ هاي نيمه عميق جوانتر از دو واحد ديگر است. سنگ هاي آتشفشاني بطور خلاصه شامل پيروكسن آندزيت، هورنبلاند آندزيت، داسيت و بازالت بوده، در حاليكه سنگهاي نفوذي بسيار كمياب و صرفاً ديوريت پگماتوئيد تا ملاديوريت هستند. سنگ هاي عميق با سن احتمالي كرتاسه واجد بافت دلريتي و تركيب بازالتي تا ديوريتي بوده و به فرم هاي دايك، استوك و گاهاً سيل، واحدهاي ولكانيك و تخريبي ژوراسيك را مورد هجوم قرار داده اند. سنگ هاي ولكانيك مورد مطالعه، در يك محيط زيردريايي فوران نموده و نوع فوران شكافي و با ضريب انفجار متوسط تا پائين است، چرا كه گسترش پيروكلاستيك هاي سقوطي (پرتابي) كم بوده و بعلاوه هيچ سكانس و ترتيبي را نشان نمي دهند. بر اساس بررسي هاي پترولوژيكي انجام گرفته، ولكانيسم از نوع جزائر قوسي بوده و دو روند ماگمايي كالكوآلكالن و تولئيتي كاملاً مشهود است. سنگ هاي نيمه عميق، ويژگي هاي ژئوشيميايي بازالت هاي ميان اقيانوسي (MORB) را به نمايش گذارده كه در برخي دياگرام ها، شباهت هايي نيز به بازالت هاي جزائر اقيانوسي(OIB) نشان مي دهند. بررسي دياگرام هاي هاركر(Harker Diagrams)و ساير نمودارهاي تغييرات اكسيد عناصر اصلي و همچنين عناصر ناچيز، مؤيد همخون بودن(Cogenetic)سنگ هاي آتشفشاني ژوراسيك بوده كه احتمالاً از تفريق يك سنگ مادر بازالتي حاصل شده اند. سنگ هاي نيمه عميق احتمالاً از يك منشأ مانتوي نرمال (غني شده) بوجود آمده اند. محتمل ترين روند تفريق جهت ولكانيك هاي منطقه روند تفريق اكلوژيتي است. شواهد پتروگرافي و ژئوشيميايي همگي مؤيد اين نوع تفريق مي باشند. فرايندهاي هيدروترمالي، چه در خلال جايگزيني سنگ هاي آتشفشاني و حتي نيمه عميق و چه پس از جايگزيني آنها، كمابيش تغييرات قابل ملاحظه اي در كاني شناسي سنگ ها را موجب شده اند. تشكيل كاني هاي زيبايي از جمله: كلريت، پنين، زوئيزيت و اپيدوت، از نمادهاي بارز اين فرايندهاي ثانويه ميباشد. به جرأت مي توان گفت كه سنگ هاي ولكانيك ناحيه در اوائل كرتاسه و يا اواخر ژوراسيك تحت تأثير يك فاز دگرگوني از درجه بسيار ضعيف (رخساره پومپله ايت- پرهنيت يا پرهنيت- آكتينوليت تا درجه ضعيف (ابتداي رخساره شيست سبز) واقع شده اند. بعلاوه يك فاز دگر شكلي از نوع بريتل نيز بطور همزمان و يا كمي پس از تبلور سنگ ها سبب خرد شدن كاني ها بخصوص كلينوپيروكسن ها و بعضاً پلاژيوكلازها گريده است. خرد شدگي مزبور در ديوريت ها ديده نميشود و اين امر شايد به جوانتر بودن سنگ هاي اخير دلالت كند. اگر فاز دگر شكلي مزبور را به اواخر ژوراسيك نسبت دهيم، ديوريت ها در آغاز كرتاسه متبلور شده اند.