پترولوژي و ژئوشيمي توده هاي نفوذي و دگرگوني مجاورتي شرق گردنه ملااحمد (فوداز)

منطقه مورد مطالعه در 20 كيلومتري جنوب غربي نايين و كيلومتر 120 جاده اصفهان- نائين واقع شده است. از نظر تقسيمات طول و عرض جغرافيايي گسترده مورد مطالعه در طول هاي جغرافيايي "90 52 تا "5 53 شرقي و عرض هاي جغرافيايي "30 32 تا "40 32 شمالي واقع شده است. اين منطقه از نظر موقعيت زمين شناسي ايران، بخشي از زون ايران مركزي محسوب مي گردد و در نوار آتشفشان اروميه- دختر جاي گرفته است. سنگ هاي منطقه از تنوع بسيار گسترده اي برخوردار مي باشند. سنگ هاي رسوبي منطقه به طور عمده شامل سنگ هاي رسوبي سازند تفت مي باشند، اين سازند شامل واحدهاي سنگي متنوعي است. اين واحدهاي سنگي شامل، سنگ آهك، مارن، آهك مارني و كنگلومراي قاعده اي مي باشند. كنگلومراي قاعده اي كرتاسه (كنگلومراي كرمان) در جنوب شرقي شيراز كوه واقع در منطقه مورد مطالعه به مقدار كم بيرون زدگي دارد. سنگ هاي آذرين منطقه شامل دو گروه سنگ هاي آذرين بيروني و دروني مي باشند، اين سنگ ها شامل ولكانيت هاي مربوط به زمان هاي كرتاسه و ائوسن و سنگ هاي آذرين دروني (توده هاي نفوذي) به سن احتمالي اليگوميوسن مي باشند (پورحسيني، 1981). سنگ هاي ولكانيك كرتاسه شامل آندزيت بازالتي، آندزيت، تركي آندزيت، داسيت و ريوليت است كه هم به صورت گدازه و هم به صورت پيروكلاستيك در منطقه ديده مي شوند. سنگ هاي ولكانيت ائوسن در منطقه گسترش كمتري داشته و اغلب شامل توف هاي داسيتي و ريوداسيتي است كه تجديد تبلور حاصل نموده اند. در داخل اين مجموعه توفي، سنگ هاي نيمه عميق به صورت دايك بيرون زدگي دارند و تركيب آن هادلريت دياباز است. در دوره اليگوميوسن فعاليت هاي ماگماتيسمي كه در منطقه روي داده است موجب تشكيل توده هاي نفوذي گشته است، گسترش اين توده ها به شكل غربي شرقي به طول تقريبي 20 كيلومتر و عرض 3 كيلومتر مي باشد. تركيب اين توده هاي نفوذي عمدتا توناليتي بوده و تركيبات ديگر اين توده هاي نفوذي شامل اپي ديوريت، ديوريت، آمفيبول ديوريت، كوارتز ديوريت، توناليت، گرانوديوريت وگرانيت مي باشد. محل قرارگيري اين توده هاي نفوذي در امتداد توده هاي نفوذي نطنز- بزمان مي باشد.كمربند توده نفوذي نطنز- بزمان توسط پورحسيني (1981) مورد مطالعه قرار گرفته است. سني كه پورحسيني براي اين توده ها مناسب مي داند اليگوميوسن مي باشد. توده هاي نفوذي در بعضي نقاط با سنگ هاي آهكي كرتاسه تماس حاصل كرده و موجب تشكيل اسكارن در منطقه شده اند. اسكارن هاي منطقه بر حسب مجموعه كاني ها و پاراژنزها به چهار دسته تقسيم مي شوند. اين اسكارن ها شامل: 1- اكتينوليت- مگنتيت اسكارن 2- كلينوپيروكسن- پلاژيوكلاز اسكارن 3- مگنتيت- گارنت اسكارن و 4- گارنيت مي باشد. گسترده ترين اين اسكارن ها، اكتينوليت- مگنتيت اسكارن مي باشد و مهمترين كاني تشكيل دهنده آن، مگنتيت است. در تشكيل اين نوع اسكارن دو مرحله اسكارن زايي قابل تشخيص است. مرحله اول، مرحله خشك و بي آب بوده و در مرحله سيليكات هاي بدون آب مانند پيروكسن شكل گرفته اند. مرحله دوم، مرحله تشكيل سيليكات هاي آبدار مي باشد. در اين مرحله هجوم سيالات هيدروترمال موجب تبديل كلينوپيروكسن ها و اوراليت و فرواكتينوليت شده و در نهايت اسكارن آهن در منطقه شكل گرفته است. توده هاي نفوذي منطقه از لحاظ ژئوشيمي، كالكوآلكالن و فقير از پتاسيم مي باشند. بررسي ها نشان مي دهد كه ماگماي تشكيل دهنده اين توده هاي نفوذي از نوع I مي باشد و وضعيت كمان قاره اي را از خود نشان مي دهد. محلول هاي هيدروترمال و فعاليت هاي تكتونيكي در منطقه نقش بسيار مهم در تغيير و تحول كاني هاي تشكيل دهنده سنگ هاي منطقه داشته اند. در بيشتر سنگ هاي آذرين نفوذي منطقه دو مرحله فلدسپات زايي قابل مشاهده است، بدين صورت كه بيشتر پلاژيوكلازهاي قديمي در اثر سيالات و حركات تكتونيكي خرد و تكه تكه شده، سپس در مرحله بعدي در داخل شكستگي هاي آن ها فلدسپات اسيدي تر تشكيل شده است. در دامنه شرقي شيرازكوه واقع در منطقه شصت مهان در جنوب نائين، چندين افق از توده هاي بازالتي با ويژگي پيلولاوا بيرون زدگي دارند. اكثر اين بازالت ها اسپيليتي شده اند و در دياگرام AFM در محدوده تولئيتي واقع مي گردند. مطالعات صورت گرفته نشان مي دهد كه اين توده هاي بازالتي ژنزي همانند ژنز بازالت هاي بالشي شمال نائين دارند. لازم به ذكر است مطالعاتي كه بر روي اين بازالت ها در اين پايان نامه صورت گرفته فقط جنبه مقدماتي داشته و آغازي براي مطالعات جامع بعدي است