بررسي پترولوژي و ژئوشيمي سنگ هاي ولکانيک جنوب نائين و دامک علي آباد يزد

مناطق مورد مطالعه شامل منطقه مزرعه اميرخان (شصت مهان) در 130 کيلومتري شرق اصفهان و منطقه دامک علي آباد تفت در 70 کيلومتري جنوب غربي يزد واقع شده اند. قديمي ترين فعاليت آتشفشاني در منطقه مربوط به دوران اول (سازند سلطانيه) است. پس از آن دوران مزوزوئيک فقط شامل کرتاسه مي گردد و دوره هاي ترياس و ژوراسيک در اين منطقه ديده نشده است و دوران سوم هم بصورت فعاليت هاي آتشفشاني و رسوبگذاري مشاهده مي گردد. ولکانيک هاي مورد بحث در اين پژوهش جزيي از کمربند آتشفشاني اروميه – دختر و داراي سن کرتاسه هستند.

اين ولکانيک در منطقة دامک يزد شامل بازالت و در منطقة شصت مهان شامل بازالت، آندزيت، بازالت آندزيتي، داسيت و ريوليت و سنگ هاي ولکانوکلاستيک (توف ها) مي باشند.

ولکانيک ها در اين مناطق به صورت جرياني از گدازه با ساخت بالشي، توده اي و گاهي بارامکي و رنگ سياه متمايل به سبز رخنمون دارند. کاني هاي اصلي سنگ هاي مورد مطالعه عمدتاً شامل پلاژيوکلاز، اليوين و کلينوپيروکسن مي باشد. کاني هاي کوارتز، کلريت، اپيدوت، اسفن، آپاتيت، کاني هاي اوپاک (عمدتاً هماتيت) و کاني هاي کربناته (کلسيت) از عمده کاني هاي فرعي در اين سنگ ها مي باشند. سنگ ها در مجموع داراي بافت هاي پورفيري، بادامکي، واريوليتيک، ميکروليتي، دلريتي و ساب افيتيک مي باشند، همچنين بافت هاي اينترسرتال، اينترگرانولار، پيروکلاستيک، جرياني، گلومروپورفيري و هيالوپورفيري هم در مقاطع سنگ هاي دو منطقه مشاهده گرديد.

مطالعات ژئوشيميايي نشان مي دهد که نمونه هاي مناطق شصت مهان و دامک يزد در محدوده ساب آلکالن قرار دارند و روند تولئيتي براي نمونه هاي اين مناطق کاملاً مشهود است.

دياگرام هاي مشخص کننده محيط ژئوتکتونيکي محدوده بازالت هاي درون صفحه اي را براي نمونه هاي دامک تفت و محدوده مورب نوع N و بازالت هاي ميان اقيانوسي را براي نمونه هاي شصت مهان نشان مي دهند، نتايج بررسي دياگرام هاي عنکبوتي هم، روند تولئيتي و مورب را براي نمونه هاي شصت مهان (غني شدگي در LREE ها) و روند آلکالن (بازالت قاره اي درون صفحه اي)را براي نمونه هاي دامک يزد (غني شدگي LREE و تهي شدگي HREE ها) تأييد مي نمايد.

آناليزهاي EDS انجام شده بر روي کاني کلينوپيروکسن ولکانيک هاي منطقه شصت مهان نشان دهنده ترکيب اوژيت براي آنهاست و کلينوپيروکسن هاي اين منطقه در محدوده تولئيت جزاير قوسي و بازالت هاي کالک آلکالن قرار مي گيرند.

الگوي پيشنهادي ژئوديناميک منطقة مورد مطالعه هم بيانگر شکل گيري يک اولاکوژن يا ريفت ناقص است