بررسي زمين شناسي و پترولوژيكي افيوليت هاي پالئوزوئيك منطقه شمال وشمال شرق فريمان (شمال خاوري ايران

منطقه مورد مطالعه در شمال و شمال شرق شهر فريمان در فاصله حدود 100 كيلومتري جنوب شرقي شهر مشهد واقع گرديده است. سنگهاي رسوبي اين ناحيه شامل توربيدانت، چرت، راديولر، شيل و آهك پلاژيك و سنگهاي ولكانيكي شامل پيلولاواها و پيكره هاي توده اي و لايه اي اولترابازيكي و بازيكي و همچنين لايه هاي نازك پيروكسنيت كوماتي ايتي مي باشند. تقريباً در همبري بلافصل تمام اين پيكره هاي ولكانيكي لايه هاي نازك و ظريفي از رسوبات پلاژيك (همي پلاژيك؟) كه با شيشه هاي ولكانيكي مخلوط گشته اند، ديده مي شود. اختلاط اين شيشه هاي ولكانيكي با رسوبات پلاژيك از نشانه هاي آشكار برونريزي ماگماي كوماتي ايتي در درون حوضه هاي رسوبي از نوع ريفت ناقص (اولاكوژن) در زمان پرمين مياني تا فوقاني است. انواع متعددي از بافت هاي اسپينيفكس و ساخت هاي پيلولاواي اولترابازيكي كه خاص كوماتي ايت ها و سنگ هاي وابسته به آنها مي باشد در چند نقطه از ناحيه مورد مطالعه مشاهده گرديده اند. در بعضي از نقاط گويچه هايي با تركيب فلسيك (پلاژيوكلاز؟) در زمينه اي با تركـيب مافبـــك تـر ديده شده كه به نظر بعضي محققين اين پديده نشانه تفريق در سيالات سيليكاتي غير قابل امتزاج است. پس از برونريزي گدازه ها يك فاز دگرگوني زير كف اقيانوسي تمامي سنگها را در حد تشكيل پاراژنز هاي شيست سبز تحت تأثير قرار داده است. اثري از فاز كوهزايي هرسينين در سنگهاي منطقه نمي شود، ولي در عوض دو فاز كوهزايي، يكي به سن آشكوب كارنين (كيمرين پيشين) و ديگري به سن ژوراسيك مياني (فاز لوتين؟) باعث دگر شكلي هاي وسيع، دگرگوني ناحيه اي در حد اسليت و فيليت در سنگهاي رسوبي و دگر شيبي بين رسوبات دگرگون نشده باژوسين و سنگهاي دگرگون شده زير آنها شده است. مطالعات پترولوژيكي و رفتار ژئوشيميايي اكسيدهاي عناصر اصلي نشان دهنده اين واقعيت است كه كليه سنگ هاي ولكانيكي به سري هاي ماگمايي كم پتاسيم تعلق دارند.اين سنگ ها با روند تفريق تولئيتي انطباق كامل نشان مي دهند. نقطه تركيبي ماگماي اوليه بسيار نزديك به قطب پريدوتيتي بوده و با محدوده بازيك فاصله زيادي دارد و اين امر نشان از آن دارد كه ماگما بسيار بازيك بوده است. وجوديك خلأ تركيبي بيـن سنگ هـــاي پريدوتيتي از يك طرف و پيروكسنيتي و بازالتي از طرف ديگر به احتمال زياد نشانه درصـد بــالاي MgOدر ماگماي مادر درجه حرارت بالاي ذوب، ذوب بخشي بالاي 50 درصد و يك فاصله حرارتي قابل توجه تا نقطه انجماد اوليوين دارد. بدين ترتيب نتيجه مي شود كه بيشتر سنگ هاي ولكانيكي منطقه در اثر تفريق بلورين اوليوين حاصل آمده اند. ماگماي مادر اين سنگ ها از نوع لرزوليتي متمايل به قطب ورليت بوده كه از يك منشأ گوشته اي تهي شده بر اثر ذوب بخشي بيش از 50 درصد مشتق شده است. از نظر ساختاري و مدل رخساره اي، محيط كششي تشكيل اين سنگ ها به احتمال زياد از نوع ريفت هاي ناقص بوده كه بسياري از محققين آنها را اولاكوژن يا اولاكوژئوسنكلينال ناميده اند.