بررسي زمين شناسي، پترولوژي، پتروگرافي و ژئوشيمي توده هاي نفوذي جنوب و شمال غرب زفرقند

منطقه زفرقند در 160 كيلومتري شمال شرق اصفهان و در كمربند ماگمايي اروميه- دختر واقع شده است. در اين منطقه توده هاي پلوتونيك به درون سنگ هاي ولكانيكي متعلق به دوره ائوسن نفوذ كرده اند. در قسمت انتهايي جنوب غرب منطقه، بخشي از سنگ هاي متعلق به زون سنندج- سيرجان توسط گسل قم- زفره در كنار ولكانيت هاي اين زون قرار گرفته اند. اين گسل عامل اصلي تشكيل ساختار زمين شناسي منطقه است كه علاوه بر تأثير در جايگيري توده هاي نفوذي، در ساختار مورفولوژيكي منطقه نقش غالب را ايفا كرده است. مطالعات پتروگرافي نشان مي دهد كه تركيب توده هاي نفوذي عمدتا گابرو، كوارتز گابرو، ديوريت پيروكسن دار، ديوريت، كوارتز ديوريت، كوارتز ديوريت آمفيبول دار، كوارتز مونزوديوريت، كوارتز مونزوديوريت آمفيبول دار، توناليت آمفيبول دار، گرانوديوريت، گرانوديوريت آمفيبول دار، گرانيت، دايك هاي دلريتي و آپليتي مي باشد. برزسي هاي ژئوشيمي و پترولوژي نشان مي دهند كه ماگما مادر توده هاي گرانيتوئيدي از قسمت هاي عميق پوسته بالا آمده و در طي صعود دچار آلايش ماگمايي شده است. اين ماگما داراي منشا آذرين و از تيپ I مي باشد. با توجه به دياگرام هاي مختلف، سنگ هاي نفوذي منطقه مورد مطالعه در محدوده سنگ هاي كالكوآلكالن قاره اي از نوع گرانيتوئيدهاي كوهزايي و مناطق برخوردي، مربوط به قوس آتشفشاني مي باشند. دماي ماگما تشكيل دهنده سنگ هاي گرانيتوئيدي 900-700 درجه سانتي گراد و فشار آب در هنگام تشكيل اين توده ها يك كيلو بار و كمتر از آن مي باشد. به هنجار سازي داده هاي سنگ هاي منطقه مورد مطالعه با گوشته اوليه زمين و كندوريت نشان داد كه ليتوسفر منطقه از عناصر نادر خاكي سبك (LREE) ، غني تر از عناصر نادر خاكي سنگين (HREE) مي باشد. شيب تمام نمودارها منفي مي باشد كه از ويژگي هاي ماگماي كالكوآلكالن، آلكالن و شوشونيتي است. براساس نتايج تجزيه مايكروپروب از آمفيبول در گرانيتوئيدهاي (توناليت هاي) جنوب اردستان (در دانشگاه اولكلاهماي آمريكا) و مطالعات پتروگرافي، آمفيبول اين سنگ ها از نوع هورنبلند نوع ادنيت منيزيم دار تشخيص داده شد. اين توناليت ها شامل مجموعه كاني هاي: پلاژيوكلاز، كوارتز، هورنبلند، پيروكسن، فلدسپات پتاسيم، اسفن، مگنتيت ± ايلمنيت و اپيدوت مي باشند. در نتيجه مقايسه اين هورنبلندها با هورنبلندهاي سنگهاي كالكوآلكالن جزاير قوسي و حاشيه قاره اي، هورنبلندهاي منطقه با هورنبلندهاي سنگ هاي كالكوآلكالن قاره اي همپوشاني داشته و مقدار Fe/Mg بيشتر و تعداد Al كمتري را نسبت به هورنبلندهاي سنگ هاي كالكوآلكالن جزاير قوسي دارا هستند. اين تفاوت در تركيب شيميايي هورنبلندها در سنگ هاي مناطق مختلف را مي توان به منشاء متفاوت ماگما سازنده اين سنگ ها نسبت داد. با توجه به فاز دياگرام هاي موجود و اطلاعات مربوط به نتايج مايكروپروب هورنبلندهاي منطقه مورد مطالعه فشار اين توده ها به ميزان 2-5/0 كيلوبار و دمايي در حدود 800-700 درجه سانتي گراد مي باشد